Reforma systemu podatkowego w Polsce – podsumowanie zmian

Polski Ład staje się faktem. Ustawa nowelizująca szereg ustaw podatkowych, wprowadzająca największą reformę podatkową w ostatnich czasach została dziś (16 listopada 2021 roku) podpisana przez Prezydenta. Oznacza, że z dniem 1 stycznia 2022 roku istotnie zmienią się w Polsce zasady opodatkowania i oskładkowania składką zdrowotną wynagrodzenia osób zatrudnionych (niezależnie od podstawy prawnej tego zatrudnienia), w tym samozatrudnionych. Na czym będą polegać zmiany?

Rewolucja w składce zdrowotnej

Najistotniejszą zmianą będzie wyłączenie możliwości odliczania części składki zdrowotnej od podatku dochodowego. Dotychczas większa części tej kwoty podlegała takiemu odliczeniu i efektywnie tylko 1,25 pp z 9% podstawy pomniejszało wynagrodzenie pracownika czy zleceniobiorcy do wypłaty. Od początku nadchodzącego roku stosowanie tego odliczenia nie będzie możliwe, co znacząco zwiększy obciążenia fiskalne na wynagrodzeniu.

Dodatkowo, osoby prowadzące działalność gospodarczą będą płacić składkę zdrowotną od dochodu, nie od zadeklarowanej kwoty, jak dotychczas (nie niższej niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw). Wyjątkiem będą osoby opłacające podatek ryczałtowy. W ich przypadku podstawą obliczenia składki zdrowotnej pozostanie kwota uzależniona od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, przy czym wahać się ona będzie od 60% do 180% tej kwoty – w zależności od osiąganych przez samozatrudnionego dochodów.

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą rozliczających podatek dochodowy liniowo, składka zdrowotna zostanie obniżona do poziomu 4,9% dochodu, jednak nie mniej niż 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym czasie.

Składką zdrowotną zostaną objęte także wynagrodzenia członków zarządów spółek wypłacane na podstawie uchwały. Dotychczas kwoty te były wolne od oskładkowania.

Kwota wolna i wyższy próg podatkowy

Zwiększenie obciążenia wynagrodzeń składką zdrowotną zostanie częściowo zrekompensowane wyższą kwotą wolną od podatku. Aktualnie kwota wolna od podatku wynosi 8.000 zł w skali roku. Od 2022 roku zostanie podwyższona do 30.000 zł.

Przy czym należy pamiętać, że kwota wolna od podatku będzie mieć zastosowanie wyłącznie w stosunku do osób rozliczających podatek dochodowy według skali podatkowej. Osoby te dodatkowo skorzystają na podniesieniu progu podatkowego z około 85.000 zł obecnie do 120.000 zł począwszy od nowego roku. Te zmiany nie znajdą natomiast zastosowania do samozatrudnionych, którzy wybrali opłacanie liniowego podatku dochodowego.

Nowe ulgi podatkowe

Dodatkowo, w celu częściowego zrekompensowania obciążeń fiskalnych, ustawodawca zdecydował się na przyznanie dodatkowej ulgi podatkowej dla osób zarabiających pomiędzy 68.412 a 133.692 zł rocznie (tzw. ulga dla klasy średniej). Z ulgi będą mogły skorzystać osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę oraz prowadzące działalność gospodarczą. Nie znajdzie ona jednak zastosowania do zleceniobiorców.

Przez pierwsze cztery lata zwolniony z opodatkowania będzie dochód osób powracających do Polski lub przenoszących rezydencje podatkową do Polski do wysokości – do wysokości 85.528 zł. Do tej samej wysokości zwolnieniu z opodatkowania podlegać będzie przychód osób wychowujących co najmniej czwórkę dzieci (własnych lub przysposobionych).

Preferencje dla branży IT i medycznej

Osoby prowadzące działalność gospodarczą świadczące usługi w branży IT oraz wykonujące zawody medyczne będą mogły skorzystać z obniżonej stawki podatku ryczałtowego (jeśli wybiorą taką formę opodatkowania). Podatek ryczałtowy polega na opodatkowaniu dochodu, bez możliwości odliczenia kosztów związanych z prowadzeniem działalności. Dotychczas stawki podatku ryczałtowego dla tych branż kształtowały się następująco: dla branży IT – 15%, dla medycznej – 17%. Od nowego roku wyniosą one odpowiednio: 12% i 14%.

Ryczałt samochodowy

Zmianie ulegną też zasady rozliczania ryczałtu samochodowego doliczanego pracownikom do przychodu, gdy korzystają oni z samochodu służbowego do celów prywatnych. Dotychczas było to 250 lub 400 zł w zależności od pojemności silnika. W ramach Polskiego Ładu kwoty doliczenia pozostaną bez zmian. Jednak począwszy od 2022 roku 250 zł doliczane będzie wyłącznie do przychodu w przypadku samochodów elektrycznych lub o mocy silnika od 60 kW. We wszystkich pozostałych przypadkach doliczane będzie do wynagrodzenia 400 zł. Taka zmiana może dotknąć w szczególności przedstawicieli handlowych, dla których możliwość korzystania z samochodu służbowego dla celów prywatnych często stanowi dodatkowy benefit związany ze stanowiskiem.

Skutki legislacji

Dla sporego odsetka osób wykonujących pracę zarobkową wprowadzenie Polskiego Ładu wiązać się będzie ze zmniejszeniem kwoty wynagrodzenia do wypłaty. Nowe rozwiązania mogą okazać się korzystne dla osób zarabiających poniżej 6.000 zł brutto miesięcznie. Wynagrodzenie do wypłaty osób zarabiających powyżej 13.000 zł brutto miesięcznie będzie począwszy od 2022 roku niższe niż dotychczas. Dotknie to zatem zapewne osoby wysoko wykwalifikowane i kadrę zarządzającą firm.

Najbardziej skutki zmian odczują osoby samozatrudnione. W ich przypadku Polski Ład stanowi rewolucję w opłacaniu składki zdrowotnej i istotny wzrost obciążeń z tego tytułu.

Przedsiębiorstwa powinny się zatem przygotować na potencjalnie większą niż zwykle presję na podwyżki, w szczególności w kontekście ciągle rosnącej w Polsce inflacji.